4 mei 2024
Stijlvolle dodenherdenking in Westmaas
Om precies 19.00 uur opende de voorzitter van de Oranjevereniging, Sebastian van Etten, de herdenkingsbijeenkomst in de kerk en heette de ruim 130 aanwezigen welkom in de goedgevulde Dorpskerk van Westmaas. Een bijzonder woord van welkom richtte hij tot degenen die tijdens deze dodenherdenking een rol vervullen, namelijk wethouder Paul Boogaard, Mariël van Steenstel, die de 4 mei-lezing hield, Siebe Visser (altviool) en Wim van Herk (piano) die de muzikale intermezzi verzorgden en de kinderen van de beide basisscholen uit Westmaas die een zelf gemaakt gedicht voordroegen, de welpen van Scouting Mijnsheerenland die de kransen en bloemstuk aanreikten en tenslotte Esther van der Mark die op tromp het signaal “The Last Post” speelde.
Paul Boogaard sprak over de betekenis van 4 mei namelijk dat we denken aan hen die omkwamen bij WOII en bij vredesmissies bij oorlogen die daarna kwamen. Zij vielen voor onze vrijheid, hier in Westmaas en in andere dorpen in de Hoeksche Waard. “4 Mei blijft een litteken als herinnering die ons vertelt dat het verleden echt was. Het verleden werpt een schaduw op het heden, ook al heb je de oorlog niet zelf meegemaakt. Een kind weet dat zijn ouders of grootouders vreselijke dingen meemaakten. Daarom doet het mij goed dat vanavond ook veel jonge mensen aanwezig zijn. Samen zetten we ons in voor vrede, vrijheid en geborgenheid , door verhalen met elkaar te delen. Door te vertellen, te luisteren en er voor elkaar te zijn. Door hen te gedenken die het niet hebben overleefd”, aldus de heer Boogaard.
Voorts hield Mariël van Steensel een herdenkingstoespraak over De Vijf van Greup. Mariël is een kleindochter van Marinus van Steensel, die samen met zijn broer Arie in augustus 1941 betrokken was bij de hulp aan de bemanning van een Britse bommenwerper die een noodlanding moest maken ter hoogte van de eerste Kruisweg te Greup. “De bemanning van het vliegtuig leefde nog en werd geholpen door bewoners van Greup door hen voedsel, kleding en een schuilplaats te bieden. Maar hulp aan ‘de vijand’ in de ogen van de opperbevelhebber van de Wehrmacht zou met de doodstraf bestraft worden. Alle mannen tussen 18 en 40 jaar van Greup en Westmaas moesten zich melden op het plein bij het gemeentehuis in Westmaas, waar zij met grof geweld en folteringen werd ondervraagd. Vervolgens werden er 14 mannen gearresteerd die door de Duitse krijgsraad berecht werden en waarbij 5 van hen de doodstraf kregen, namelijk Arie van der Stel, Piet Kruijthoff, Arie van Steensel, Bas Barendrecht en Joris de Heus. Zij stierven op een nog altijd onbekende plaats” aldus Mariël las die daarna een gedicht voor las dat gemaakt was door een kleinzoon van één van de broers van Arie van Steensel.
Mariël wees er voorts op dat naast verdriet uit een verleden, ook goede eigenschappen en ervaringen moeten worden doorgegeven. “Wij mogen hier staan in alle vrijheid, wij krijgen kansen in het keven, kunnen keuzes maken die we zelf willen en kunnen onze mening uiten. Natuurlijk zien we op de televisie en op social media wat er in de wereld gebeurt en we voelen daar ook vaak wat bij, maar daarna gaan we door met ons leven. Is dat goed of verkeerd? De vraag is meer: Kan ik er iets aan bijdragen om de wereld een mooiere plek te laten zijn?
Laten we met z’n allen proberen het geloof in het goede van de mens te laten voorgaan op het slechte dat iedereen ook een beetje in zich heeft. Alles wat je aandacht geeft, groeit immers. Het zal ten goede komen aan het behoud van vrijheid, daar ben ik van overtuigd”, zo besloot Mariël haar toespraak. Na afloop van de bijeenkomst in de kerk werden bij het oorlogsmonument De Traan kransen en bloemen gelegd door vertegenwoordigers van de gemeente Hoeksche Waard, Veteranen Hoeksche Waard, de Protestantse gemeente Nieuwland, LHBT+ HW, terwijl kinderen van de beide basisscholen uit Westmaas de krans van de Oranjevereniging legden. Daarna legden alle aanwezigen een rode roos bij het monument. Om 19.58 uur speelde Esther van der Mark op trompet “The Last Post” gevolgd door 2 minuten stilte waarna het 1e couplet van het Wilhelmus met begeleiding van orgel werd gezongen. Aansluitend maakten de genodigden en andere belangstellenden een stille tocht naar de algemene begraafplaats van Westmaas. Scholieren plaatsten daar kaarsen bij de drie oorlogsgraven. De herdenking eindigde met een korte ontvangst in het verenigingsgebouw De Munnik.
De herdenking in de kerk is live te volgen of achteraf terug te kijken via https://www.youtube.com/pknnieuwland
Terugbik 2023
Ingetogen, plechtig, stijlvol en professioneel georganiseerd zo kan men de dodenherdenking in Westmaas het beste kwalificeren.
Namens de gemeente Hoeksche Waard sprak wethouder, mevr. Joanne Blaak-van de Lagemaat. Zij wees op het vele leed dat mensen elkaar tijdens de Tweede wereldoorlog hebben aangedaan. Zij doet een oproep elkaars opvattingen en meningen te respecteren door meer begrip te hebben voor elkaar. We moeten de tegenstellingen die er ongetwijfeld zijn niet benadrukken, maar juist zoeken naar die elementen die ons binden. Die boodschap moeten we aan elkaar doorgeven, aldus de wethouder.
Hierna volgde een muzikaal intermezzo door Elma van den Dool, sopraan en Wim van Herk, piano die twee werken van Gabriel Fauré ten gehore brachten, waarna Niek Bout een herdenkingstoespraak hield. Niek is de zoon van Nicolaus Bout, gehuwd met Wilhelmina Johanna Plomp uit Westmaas, die in het verzet was en zich met anderen bezighield om o.a. Joodse mensen via België en Frankrijk naar Engeland te vluchten. In maart 1945 werd Nicolaus Bout door een NSB-er verraden en gearresteerd, waar hij op 3 april in Rotterdam met nog zes andere mensen werd gefusilleerd. De toenmalige predikant, ds. K.J.H. Burgy schrijft in “De oorlog in Westmaas” dat hij veronderstelde dat Westmaas een ‘schoon’ dorp was zonder verraders, maar dat bleek niet zo te zijn. Later werd Nicolaus Bout na een uitvaartdienst in de dorpskerk, geleid door ds. Burgy, met militaire eer begraven.
Niek citeert tenslotte ds. J.J. Buskes die over “de 5 van Greup” een In memoriam Joris de Heus schreef. “Joris de Heus en zijn vrienden begonnen aan een nieuw verhaal, een nieuw leven met een vrede die nooit zal ophouden omdat de nieuwe aarde geregeerd zal worden door de Vredevorst en waar geen oorlog meer zal zijn”, zo besloot Niek Bout zijn herdenkingstoespraak.
Na een tweede muzikaal intermezzo van Emma van den Dool en Wim van Herk die twee werken van Frans Schubert vertolkten, werd er door Caithlin Franken en Victor Roos van de beide basisscholen een gedicht voordragen getiteld “Vandaag en morgen” van Femke Allaart.
De herdenkingsdienst in de kerk eindigde met het zingen van het 6e couplet van het Wilhelmus, waarna de plechtigheid buiten werd voortgezet. Daar waren reeds veel mensen op het kerkplein aanwezig. Namens de gemeente Hoeksche Waard werd een krans gelegd door wethouder Joanne Blaak en de heer G. Neele; namens de Protestantse gemeente Nieuwland door ds. Madelon Vroonland en de heer Leendert Koster en namens de oranjevereniging door Daud Bloem en Bas Kuipers. Een bloemstuk werd namens de Veteranen Hoeksche Waard gelegd door Marcel de Kreek en namens LHBT door Meay Touw en Dionne Laurent. Hierna legden de aanwezigen een roos bij het monument die zij bij de uitgang van de kerk kregen uitgereikt.
Om twee minuten voor acht werd door Esther van der Mark “The Last Post” op trompet gespeeld en na de 8 klokslagen volgde 2 minuten stilte. Met begeleiding door het kerkorgel dat door Wim van Herk werd bespeeld, werd het 1e couplet van het Wilhelmus gezongen.
Hierna begon de stille tocht naar de algemene begraafplaats. Hier plaatsten kinderen een grafkaars bij de drie oorlogsgraven van Nicolaus Bout, Jacobus van Etten en Johannes Kolf. Daarna ging men weer terug naar de Munnik waar men onder het genot van koffie/thee nog even bijeen bleef.
De dodenherdenking Westmaas 4 mei 2023 was weer een zeer bijzondere en indrukwekkende herdenkingsbijeenkomst.
Het (digitale)boek Oorlog in Westmaas
Onder het kopje Publicaties vindt u het boek Oorlog in Westmaas.
In deze uitgave komen circa 20 personen aan het woord die hun oorlogsherinneringen uit Westmaas vertellen. Deze bundel is uitverkocht, maar wanneer blijkt dat er dat er enkele tientallen personen zijn die hierin interesse hebben, is een herdruk mogelijk.
